Acteren, een vak om van te leren
Eind jaren zeventig ontdekken opleidingen de waarde van het werken met acteurs in lessituaties. De acteurs worden ingezet om geloofwaardige situaties te creëren, waarin kan worden onderzocht wat er gebeurt in de interactie tussen mensen en om te werken aan verbetering ervan.
Het specifieke werk van deze acteurs is een vak dat al doende in de praktijk ontstaat. In het begin gebeurt dat vooral op politiescholen. Daar wordt gewerkt met simulaties en ensceneringen. Acteurs spelen op basis van vooraf bedachte casuïstiek situaties die relevant zijn voor de beroepspraktijk van de agenten in opleiding. De agenten oefenen zo met praktijksituaties, die worden nabesproken, soms aan de hand van video-opnamen.
Dit ervarend leren levert zoveel op, dat het steeds vaker wordt ingezet. Er worden nieuwe manieren van werken ontdekt. Zo werken acteurs niet alleen meer op basis van scripts of casuïstiek. Ze leren ook ter plekke relevante oefensituaties neer te zetten met informatie die ze van deelnemers in de training zelf krijgen. Zo wordt leren door de inzet van acteurs steeds actueler en steeds meer maatwerk.
In de jaren die volgen wordt het een gangbare praktijk in opleidings- en trainingssituaties acteurs in te zetten in trainingssituaties. Niet alleen op politiescholen, ook andere organisaties en bedrijven maken gebruik van ervarend lerenen acteurs spelen daar een belangrijke rol in.
Het werk van deze acteurs groeit uit tot een beroep en krijgt een naam: trainingsacteren.
Opleiding tot trainingsacteur
Er ging dus wat tijd overheen voordat trainingsacteren een vak apart werd. In eerste instantie rolden mensen in dit werk en leerden ze het al doende, on the job. In de beginjaren kon dat niet anders, omdat het om een nieuw vak ging, dat op de werkvloer vorm kreeg. Maar naarmate de vraag groeide en meer mensen het werk gingen doen, ontstond er een grote verscheidenheid aan ervaring en kwaliteit binnen het werkveld. Zo nu en dan leidde dat tot te weinig leerrendement en soms zelfs tot vervelende ervaringen bij deelnemers.
Mensen die de kwaliteit aan het hart ging, die zorg voelden voor deelnemers en liefde voelden voor het specifieke werk van acteren in organisaties en bedrijven, ontwikkelden workshops en opleidingen om het vak van trainingsacteur op een gedegen niveau te brengen. Een van de opleidingen voor Acteur m/v in het Bedrijfsleven is de opleiding van WWLA van André Witbreuk en Loes Wouterson.
De WWLA opleiding bestaat in 2017 tien jaar. De opleiding leidde een grote variëteit aan mensen op tot acteurs m/v in het bedrijfsleven. WWLA stelde daarvoor competenties op en schreef een boek om inzichtelijk te maken wat het werk van een trainingsacteur inhoudt.
Van trainingsacteur naar Master of Action Learning & Master of Action Design
Intussen staat het vak niet stil en creëren acteurs samen met hun opdrachtgevers steeds meer werkvormen. Organisaties en bedrijven ontdekken steeds vaker de variëteit aan mogelijkheden om een acteur in te zetten bij opleiding, groei en ontwikkeling. Een aantal trainingsacteurs groeit in een periode van 10 tot 20 jaar uit tot experts in actieleren en zij dragen bij aan creativiteit en veelzijdigheid in leerprocessen.
Het vieren van het tienjarig jubileum vormt voor de WWLA Opleiding Acteur m/v in het Bedrijfsleven, die opleidt tot starters in het vak, een goede aanleiding om opnieuw na te denken over het vak en het werkveld. De eerste stap die WWLA heeft gezet is: de beschrijving van het werkveld en de rollen waarin je acteurs in alle verscheidenheid kan tegenkomen in een overzichtelijke Standaard. De standaard maakt duidelijk dat het werk van een acteur m/v in het bedrijfsleven allang niet meer bestaat uit ‘ergens een typetje komen spelen’. Acteurs hebben zich ontwikkeld tot specialisten in ervaringsleren, tot veelzijdige facilitators in allerhande opleidingssituaties en tot programma-ontwerpers. En WWLA gaf ze een naam: Master of Action Learning en Master of Action Design.
De beschrijving van het werkveld legde ook een nieuwe situatie bloot: de kloof tussen trainingsacteurs die een aantal jaren bezig zijn en de kleine groep acteurs met zeer veel ervaring. Die kleine groep bestaat uit acteurs m/v die zelfstandig opdrachtgevers bedienen van aanvraag tot en met uitvoering. Kortom de ruimte tussen de eerste 3 kolommen van de WWLA Standaard voor Acteur in het Bedrijfsleven en de laatste 2.
Die ruimte representeert ook twee verlangens. Een verlangen van de markt en een verlangen van acteurs.
Behoefte van de markt en behoefte van trainingsacteurs
Er is behoefte bij acteurs die al een tijd bezig zijn om zich verder te ontwikkelen en op een ander niveau te werken met nieuwe uitdagingen. Maar hoe en waar kunnen zij dit doen?
Bij klanten en opdrachtgevers bestaat de behoefte om een acteur aan tafel te krijgen of naar een klant te kunnen sturen, die vervolgens een aantal dingen kan doen:
- tijdens een intake een goede gesprekspartner zijn en de klantvraag verhelderen;
- tijdens het klantgesprek al verschillende mogelijkheden voorleggen en verkennen;
- een passend voorstel maken en op papier zetten;
- een ervarend-leren-programma of -programmaonderdeel ontwerpen;
- de uitvoer van het programma uitvoeren of (in aansturende, coördinerende zin met meerdere collega’s) uitrollen bij de opdrachtgever;
- goed communiceren met alle betrokkenen.
Opdrachtgevers die zulke acteurs willen betrekken of klanten die zulke acteurs rechtstreeks willen inhuren, kennen er een of twee van, maar als het drukker wordt, komen ze handen tekort. Hoe komen ze aan goed toegeruste collega’s aan wie ze het werk met een gerust hart kunnen overlaten? Met andere woorden, hoe komen ze aan een Master of Action Learning of een Master of Action Design?
WWLA besloot opnieuw de handschoen op te pakken. Ze stelt zich ten doel deze beroepsspecialisatie te formaliseren, de status zichtbaar te maken die het in de praktijk heeft, en de mensen uit de praktijk die graag de ontwikkeling willen doormaken van acteur in het bedrijfsleven met enige jaren ervaring tot een Master of Action Learning of Master of Action Design te faciliteren. WWLA wil daarmee enerzijds bijdragen aan het voorzien in een behoefte in het werkveld, anderzijds aan een gedegen werkniveau van deze nieuwe specialisten.
Daarom introduceert WWLA een nieuwe opleiding: WWLA Advanced.
WWLA Advanced – de masteropleiding in het kort
duur
De opleiding omvat 6 driedaagse seminars (zaterdag-maandag) en een slotdag met een eindproef.
inhoud
- Start: ontwikkelassessment | seminar 1
- Dit werkt als een scan aan de start: waar sta ik, waar liggen mijn kwaliteiten, welke competenties heb ik al goed ontwikkeld en waar liggen mijn ontwikkelmogelijkheden en -behoeften.
- Werkvormen (elk seminar)
- Spelverdieping (elk seminar)
- Faciliteren vanuit de bron | seminar 2
- Soepel kunnen wisselen tussen het spelen van rollen en het faciliteren van het proces.
- In het proces van faciliteren, zien waar spel en ervaringsleren van toegevoegde waarde is en dit dan ook inzetten.
- Leren modereren | seminar 3
- Groepsinterventies en -bijeenkomsten (zoals bv. kick-offs) begeleiden, begeleiden van de interactie met de groep.
- Corporate knowledge, corporate sensitivity, corporate culture | seminar 4
- Goed kunnen aansluiten bij mensen uit allerlei verschillende branches en sectoren, weten wat er speelt, terwijl je je eigen anders-zijn en toegevoegde waarde daarbinnen kunt profileren.
- Bij de klant – oefenen | seminar 5
- Doen van een intake.
- Schrijven van een offerte.
- Afstemmen met backoffice van de opdrachtgever.
- Bij de klant – real life | seminar 6
- Intake doen bij een echte klant met een echte vraag t.b.v. de eindproef.
- Eindproef
- Tonen van je ontwerp en uitvoeren van een half uur van je programma voor de klant.
Gedurende het traject is er uitwisseling op het online leerplatform tussen deelnemers onderling en op verzoek begeleiding door de programmaleiders.
Ook is het platform bedoeld om actief vorm te geven aan je leerproces. Tussen de seminars door wordt steeds een focus gelegd op je werk in de praktijk. Je geeft mede vorm aan je ontwikkeling door actief verslag te doen van je learnings on the job.
resultaat
Na deze WWLA Advanced opleiding
- heb je duidelijk inzicht in je vakman/vrouwschap, hoe je dat kunt inzetten in het werkveld en verder kunt uitbreiden;
- weet je wat er nodig is om zelfstandig een opdrachtgever te bedienen als het gaat om ervarend-leren-interventies met spelvaardigheden en theatrale middelen als bron;
- heb je je kennis over het werkveld uitgebreid en geactualiseerd; je weet wat er speelt en hoe je van toegevoegde waarde kan zijn;
- heb je je repertoire aan werkvormen en ervarend-leren-interventies uitgebreid en heb je ervaring opgedaan in het zelf bedenken ervan;
- heb je je spelerschap en spelvaardigheden verdiept;
- heb je je ontwikkeld als facilitator en weet je hoe je interactie met een groep kan vormgeven;
- heb je je je netwerk uitgebreid en ben je uitgedaagd en gestimuleerd nieuwe stappen te zetten in het zoeken en vinden van mogelijkheden om je nieuwe skills toe te passen.
Programmaleiders | hoofddocenten
André Witbreuk en Loes Wouterson richtten in 2007 de opleiding WWLA Acteur m/v in het Bedrijfsleven op. Zij waren toen al vele jaren werkzaam als acteur in opleidingssituaties schoolden acteurs die nieuw kwamen werken bij het acteursbureau waar zij toen beide voor werkten.
Loes en André zijn alweer vele jaren actief als zelfstandig ondernemers voor veel verschillende opdrachtgevers in de rol van Master of Action Design. Dat houdt in dat zij intakes doen, programma’s ontwerpen en uitvoeren, die allemaal komen uit ‘de bron’: op theatermiddelen geënt ervaringsgericht leren.
Rol in het programma
In het programma van WWLA Advanced zijn zij de programmaleiders en hoofddocenten. In elk seminar werken zij met de cursisten aan de uitbreiding van hun repertoire aan werkvormen en aan verdieping van hun spelvaardigheden. Daarnaast coachen en begeleiden ze de deelnemers op het online leerplatform bij de opdrachten die zij krijgen tussen de seminars door.
Ervaringen over hoe het is om met André en Loes te werken, zijn onder meer te lezen en te horen op de jubileumsite van WWLA, uit de mond van deelnemers aan de Opleiding Acteur m/v in het Bedrijfsleven.