… je leert altijd wel iets

Ze komen in plukjes binnengedruppeld, de deelnemers aan een training. De organisatie heeft een onboardingtraject en deze training maakt er deel van uit. Acht deelnemers in verschillende leeftijden (van begin 20 t/m begin 50).
Ze nemen plaats in hun stoel.

Als de trainer vraagt wat hun verwachtingen zijn voor de dag is de oogst:

– geen
– herhaling
– niets nieuws
– misschien wat verdieping?
– rollenspelen

‘Ik heb al veel ervaring,’ zegt de oudste bij een toelichting. ‘Maar het is wel goed om te blijven opfrissen. Je leert altijd wel iets.’
‘Ik heb al zoveel van dit soort trainingen gehad. Ik weet het allemaal wel. Ik heb niet echt iets waarvan ik nu denk: dat wil ik nog leren,’ zegt een van de jongere deelnemers.
‘Gezien dat er een acteur is denk ik dat we rollenspelen gaan doen. Ik hou er niet van. Maar ja …’

Het zijn bekende geluiden, die zo nu en dan voorkomen. De ene training roept wat meer van dit soort reacties op dan de andere. Ik hoor het als acteur als de trainer inventariseert.
In mijn introductie die daarna komt vertel ik over mijn opleiding aan de toneelschool: hoe de dagen gevuld waren met feedback (hoe kom je over, is het geloofwaardig wat je doet, kun je ook nog ander repertoire laten zien) en hoe ik de weg aflegde tussen wat van mij was (gedrag en aansturende gedachten en gevoelens) en wat nog niet van mij was en wel in de wereld wilde of moest zetten (gedrag en wat er voor nodig was om dat geloofwaardig neer te zetten). ‘Later realiseerde ik me: dit gaat over leren,’ zei ik. ‘Bij alles wat je je eigen wilt maken, leg je die weg af om iets nieuws tot je repertoire te laten horen.’ Ik sloot aan bij de ervaring in de groep: ‘We hebben allemaal al van alles geleerd en er is niet één manier om een gesprek te voeren. Ik zie sessies als deze als interactieve intervisie. Een moment om te experimenteren en elkaar eens bezig te zien, want zowel je briljante als minder goede momenten, beleef je vaak alleen. Het is ook fijn als het eens gezien en gedeeld kan worden. Om samen te ervaren: wat werkt hieraan, wat is fijn. Te ontdekken: hé, zoiets zeg ik nooit, maar dat zou ik best weleens kunnen gaan doen.’
Er werd geknikt.

Vier mensen kwamen in de loop van de sessie uit hun stoel om een gesprek uit te proberen. Ook de vijftiger met de meeste ervaring. ‘Het is fijn dat het met een eigen situatie kon uit mijn praktijk,’ zei hij aan het eind. ‘Dat maakt dat ik er echt iets aan heb. Het ging echt over mij. Het was niet standaard.’

Er waren dus toch verwachtingen. Dat rollenspelen ‘standaard’ zijn bijvoorbeeld. Dat het niet over jouw situatie zou (kunnen) gaan en dat je er dan niet veel aan zou hebben. Dat je ergens aan zou moeten voldoen, in plaats van dat je mocht experimenteren en zelf kiezen welke route je volgde en wat je in de praktijk daarmee ging doen, zoals je dat als volwassen professional logischerwijs zou willen.

Bij de eindronde waren de meeste mensen positief. Zonder uitzondering waren dit de mensen die zelf met mij aan de slag zijn gegaan met hun eigen casus. Ze deden een persoonlijke ervaring op. Het was spannend maar leerzaam en dat gaf impact. Iets wat ze bijbleef.
Er waren ook mensen die zeiden dat ze van het observeren veel geleerd hadden. ‘Soms leer je nog meer van kijken.’ Het kan zeker je favoriete leerstijl zijn en we hebben dat ook gerespecteerd. Het wordt alleen ingewikkeld als iedereen wil observeren en niemand zijn/haar situatie deelt en uitprobeert. En er is iets te zeggen voor de uitspraak: ‘Je weet pas of je iets geleerd hebt als je het in actie kunt omzetten.’ (Vrij naar Argyris.)
Eén iemand maakte de eigen verwachtingen waar: ‘Niets nieuws gehoord of gezien.’

Ik ben dol op leren. Ja het is spannend en het kan confronterend zijn. Toch blijf ik die situaties opzoeken. Uit nieuwsgierigheid en verlangen naar wat er allemaal nog meer is in de wereld. Ik kan niet verwachten dat iedereen dat zo beleeft. Wat ik verrassend blijf vinden is dat mensen een trainingsdag(deel) kunnen uitzitten zonder er iets aan te hebben. Wat moet dat een vervelend gevoel zijn. Hoe anders hadden die vier tot acht uur kunnen worden doorgebracht. Zeker als we ervan uitgaan dat we maar één leven hebben.
Soms houdt angst mensen op de stoel en iedereen heeft recht op zijn/haar eigen grenzen. Vaker denk ik dat mensen misschien nog niet zo ervaren zijn in het naar de eigen hand zetten van een leersituatie. Wat nu als elke deelnemer vooraf heel goed had geweten wat hij/zij uit de ochtend wilde halen? (En als je onvoldoende informatie vooraf hebt over de training, dit ophaalt als voorwaarde om te komen.) Ik denk dat de 2 professionals voor de groep (trainer en acteur) dan perfecte omstandigheden hadden kunnen co-creëren met de deelnemers voor interactief en wederkerig leren. In gelijkwaardigheid en samenwerking.

Of misschien blijft dat een droom die zo nu en dan uitkomt maar niet altijd.